بانک رهنی ایران که محور اصلی و اساس تشکیل بانک مسکن بوده است در تاریخ 25/10/1317 تأسیس شده است ولیکن فعالیت خود را عملاً در سال 1318 از شعبه مرکزی ( واقع در چهارراه نادری تهران ) آغاز نموده است که در واقع از کارکنان، مدیران وامکانات مکانی بانک ملی تشکیل شده است. زیرا همانگونه که قبلاً اشاره گردید بانک رهنی از مشارکت بانک ملی ایران و وزارت امور اقتصادی و دارایی و به منظور توسعه فعالیت و مشارکت دولت در بخش مسکن شکل گرفت. محل فعلی شعبه مرکزی بانک ( واقع در خیابان فردوسی تهران) که به منظور برگزاری مراسم هنری توسط شهرداری ساخته شده بود، با اعمال تغییراتی به عنوان اولین شعبه بانک افتتاح گردید که در حال حاضر نیز به فعالیت خود ادامه می دهد.
طی سال 1318 شعب مرکزی تهران و مرکزی مشهد به ترتیب افتتاح گردید و طی سال1319 تعداد دو شعبه ( مرکزی تبریز و مرکزی اصفهان ) افتتاح شد . 
در بدو پیروزی انقلاب اسلامی شبکه بانک شامل واحدهای شهری نیز بوده است (واحد شهری زیر مجموعه ای از یک شعبه بوده است) که در حدود اختیارات تفویض شده وظایفی مشابه شعب را داشته است. در مقطع ادغام ( 1358) و ایجاد بانک مسکن تعداد شعب بانک شامل 97 شعبه و 66 واحد بانکی بوده است.

همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی و متعاقب آن تشکیل بانک مسکن چند رخداد اجتماعی موضوع مسکن را تحت الشعاع خود قرار داد که از آن جمله مهــاجرت بی رویه ( از روستا به شهر و از شهر به شهرهای بزرگ) افزایش تعداد شهرها، رشد قابل توجه جمعیت، وعده واگذاری زمین در شهرها بویژه در تهران باعث افزایش تقاضا برای مسکن و سپس افزایش قیمت آن شد. 
متعاقب این موضوع بانک مسکن می بایست به عنوان تنها بانک تخصصی در بخش مسکن و ساختمان، فشار بسیاری را تحمل و وظیفه خطیری را بعهده می گرفت و لذا ارائه خدمات مالی در این بخش متناسب با افزایش تقاضا صرفاً از طریق توسعه شبکه شعب در اقصی نقاط کشور بصورت مستمر امکانپذیر بوده است.

با توجه به محدودیت منابع مالی در اختیار بانک، توسعه شعب باعث افزایش منابع از طریق سپرده های مردمی و در نتیجه اعطای تسهیلات بیشتر به این بخش بوده است.
لذا افزایش قیمت زمین و مسکن و متعاقباً حساسیت وظایف محوله به بانک، باعث تحمیل هزینه بسیار با هدف توسعه شعب در طول حیات بانک بوده است. همانگونه که قید گردید با توجه به مدت زمان مورد بررسی شبکه شعب را نیز بصورت دوره های پنج ساله مورد بررسی قرار می دهیم. 

 

 در سال 1361 بانک دارای 100 شعبه ، 74 واحد و 141 نمایندگی سیار بوده است. در واقع تعداد نمایندگیهای سیار از شعب بیشتر بوده است. تهران با 26، شهرهای بزرگ با 98 و سایر شهرها با 191 شعبه، واحد و نمایندگی سیار به ترتیب شبکه شعب را به خود اختصاص داده اند.

در دوره اول مورد بررسی، بانک صرفاً موفق به ایجاد یک شعبه و 17 باجه شده است و نمایندگی های سیار از 141 مورد در سال 1361 ابتدا به 167 مورد در سال 1362 افزایش یافته است و از سال 1363 و با اجرای قانون عملیات بـانکی بدون ربا ، نمـــایندگی های سیار جمع آوری شده است . لذا در دوره مورد بررسی، بانک توسعه قابل توجهی از حیث شعب نداشته است و بیشتر توسعه و افزایش تعداد واحدها در این مرحله مورد توجه واقع شده است.

سرانه تعداد کل کارکنان به شعب بانک دارای نسبتهای متغیری در طول دوره مورد بررسی می باشد. از نظر ســـرانه تعداد کل کارکنان به شعب نیز که در بدو دوره ( بدون احتساب نمایندگی های سیار) 5/15 نفر بوده است . علیرغم افزایش 93 نفر به تعداد کارکنان به رقم 5/14 نفر کاهش یافته و لذا طی این دوره سرانه کارکنان هر شعبه با کاهش 1 نفر مواجه شده است.
بنابراین تحول قابل توجهی را در نیمه اول دهه 60 در بانک از بعد شبکه شعب شاهد نبوده ایم که از جمله دلایل اصلی آن بروز جنگ تحمیلی 8 ساله در کشور بوده است.

 

در سال 1366 بانک دارای 195 شعبه و واحد شهری بوده است، که شامل 102 شعبه و 93 واحد بوده است . تهران با 27 شعبه و واحد دارای بیشترین شعب نسبت به سایر شهرها بوده است.شهرهای بزرگ 31 شعبه و واحد و سایر شهرها 137 شعبه و واحد را تحت پوشش داشتند. از نظر سرانه تعداد کل کارکنان به شعب ، به 1/14 نفررسیدکه تعداد کل کارکنان بانک در آن مقطع 2،748 نفر بوده است و با توجه به این تعداد و افـزایش کارکنان بانک ، سرانه کارکنان به شعب در پایان سال 1370 به 1/13 نفر کاهش یافته است . در این دوره رفته رفته از تعداد باجه ها کاسته شده و به تعداد شعب افزوده گردیده است. 

 

 در سال 1371 بانک با 318 شعبه و واحد شهری ( شامل تعداد 241 شعبه و 77 باجه) در سراسر کشور فعالیت نموده است. لذا در این دوره، توسعه شبکه شدت بیشتری بخود گرفت و تعداد شعب و واحدهای بانک در تهران به 31 شعبه و در شهرهای بزرگ به 52 شعبه و واحد و در سایر شهرها به 235 شعبه و واحد رسیده است . طی دوره مورد بررسی تعداد 276 شعبه به شبکه بانک افزوده شده است و تعداد باجه نیز به شدت کاهش یافته و تعداد آن از 77 باجه در ابتدای سال 1371 به 5 باجه در پایان دوره مذکور تنزل پیدا کرده است. لذا بدلیل رشد چشمگیر جمعیت و توسعه شهر نشینی و افزایش تعداد شهرها ، شبکه بانک از روند روبه رشد تعداد شعب در سیستم شبکه بانکی برخوردار بوده است. سرانه کارکنان به شعب نیز از 8/11 در پایان سال 1371 به 3/9 در پایان سال 1375 کاهش یافته است که این مقایسه بیانگر کاهش سرانه کارکنان به ازای هر شعبه 5/2 نفر در طی دوره مذکور بوده است.

 

در سال 1376 بانک دارای 575 شعبه و 2 واحد بوده است که از این تعداد 63 شعبه در تهران و 146 شعبه در شهرهای بزرگ و 366 شعبه و 2 واحد در سایر شهرها گسترش یافته است. در این دوره تعداد 155 شعبه به شبکه بانکی افزوده و تعداد 2 باجه کاسته شده است، که این مقایسه بیانگر تغییرات در تعداد شعب و تعداد باجه می باشد و بتدریج تعداد کارکنان به تناسب افزایش شعب، روند رو به رشد داشته و سرانه کارکنان به شعب نیز از 8/9 نفر در ابتدای دوره به 5/10 نفرافزایش یافته و در واقع سرانه کارکنان به شعبه با افزایش 7/0 نفر مواجه شده است.

 

در این دوره همانند دوره های قبلی ما شاهد روند رو به رشد تعداد شعب در سطح شبکه بانک بوده ایم و سیر نزولی تعداد باجه ها در سال 1381 و 1382 ادامه یافته و تا پایان سال 1385 به تعداد یک باجه رسیده است و تعداد شعب نیز همچنان روند صعودی را طی نموده اند بطوری که در ابتدای دوره بانک دارای 797 شعبه بوده است که تهران با 110 شعبه ، بیشترین شعبه را در اختیار داشته است.شهرهای بزرگ نیز در این دوره به 248 شعبه و در سایر شهرها به 439 شعبه رسیده است .

با توجه به توسعه شبکه تعداد 176 شعبه به جمع شعب بانک افزوده شده است و تعداد یک باجه نیز کاهش یافته است . سرانه کارکنان به شعب نیز از 5/9 نفر در ابتدای دوره به 4/9 نفر در پایان دوره مذکور رسیده است که علیرغم افزایش تعداد 1588 نفر به کارکنان با کاهش 1/0 نفر مواجه شده است .

 

 با توجه به اهداف و رسالت هر سازمان و همچنین برنامه و روش آن در نیل به اهداف ، نحوه ارائه خدمات و همچنین تعامل با مشتریان مشخص و تعریف می­گردد . همانگونه که اشاره گردید عملیات بانکی و خدمات بانک‌ها معمولاً از طریق شعب یا واحدهای بانکی به مشتریان ارائه می­گردد، هر چند امروزه به­دلیل رشد روز افزون فن­آوری (به­ویژه فن آوری اطلاعات) شیوه ارائه خدمات متنوع به مشتریان بانک­ها (به ویژه بدون حضور مشتری در شعبه) دچار تحول قابل توجهی شده است. بانک مسکن با توجه به این که یک بانک تخصصی در حوزه ساختمان و مسکن می باشد اقدام به اعمال تغییرات در شبکه شعب، متناسب با ارائه خدمات مربوط به حیطه تخصصی خود می‌نماید. البته بخشی از این خدمات پس از فراهم شدن ابزار بانکداری الکترونیک از طریق این ابزار نوین و بدون نیاز به وجود شعب فیزیکی انجام می­گیرد و به همین علت نیز روند گسترش شبکه شعب بانک ( به صورت فیزیکی ) تحت تأثیر قرار گرفته است.بانک مسکن در سال 1386 با تعداد 1،061 شعبه، عهده دار ارائه بخش قابل توجهی از خدمات بانکی به مشتریان خود بوده است. پس از گذشت پنج سال، در پایان سال 1390 و در راستای پوشش مناطق بیشتری از کشور، بانک تعداد شعب خود را به 1،232 شعبه افزایش داده است. طی دوره مذکور بیشترین افزایش در سال 1386 مشاهده می‌شود، به­طوریکه طی این سال تعداد 88 شعبه به شبکه بانک مسکن افزوده شده است. در سال 1390 شاهد کمترین افزایش شعب هستیم بطوریکه در این سال تنها 18 شعبه به مجموعه شبکه اضافه شده است. با توجه به اطلاعات جدول ذیل، همانطور که ملاحظه می‌شود طی این پنج سال درصد رشد تعداد شعب، به استثناء سال 1388 که تقریباً ثابت بوده روندی کاهشی را طی کرده است. علت اصلی کاهش نرخ رشد تعداد شعب را می‌توان در رویکرد جدید نظام بانکداری جستجو کرد که مبتنی بر ارائه خدمات نوین بانکی یا " بانکداری الکترونیک " می‌باشد و در آن به جای اختصاص مکان فیزیکی و امکانات جهت راه‌اندازی شعب جدید و مراجعه حضوری مشتریان به شعب، از طریق فراهم کردن بستر الکترونیکی، مشتری با مراجعه به دستگاه‌های مستقر ( از قبیل دستگاه‌های خودپرداز ، Pos ، اینترنت بانک ، موبایل بانک و ... ) انواع خدمات بانکی را در منزل یا محل کار دریافت می‌نماید.

 

جدول  وضعیت شعب بانک
طی سال­های 1386 لغایت 1390

رتبه	درصد رشد تعداد شعب  نسبت به پایان سال قبل	تغییرات تعداد شعب نسبت به پایان سال قبل	تعداد شعب	سال
1	9.0	88	1061	1386
2	6.3	67	1128	1387
3	3.7	42	1170	1388
4	3.8	44	1214	1389
5	1.5	18	1232	1390
درصد رشد تعداد کارکنان سال 1390 نسبت به سال 1386			16.1

* رتبه‌ها بر اساس درصد رشد محاسبه شده است. 

تاریخ ویرایش1394/2/20- 8:19